Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα ήταν πάντα μεγάλη, όπως και η παραοικονομία. Ωστόσο, είναι παράδοξο ότι τα τελευταία χρόνια το ύψος της –ειδικά στο πεδίο του ΦΠΑ–, αντί να περιοριστεί, μεγάλωσε. Αιτία, σύμφωνα με αρμόδια στελέχη, είναι και η αδυναμία "ελέγχου" αλλά και η υπερφορολόγηση, που ωθεί την αγορά, αλλά και τους ίδιους τους πολίτες, σε "μαύρες" συναλλαγές.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μετά το 2014, και παρά τους κεφαλαιακούς ελέγχους και την ανάγκη που προκλήθηκε για αυξημένη χρήση καρτών, το φαινόμενο εντάθηκε.
Η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ αυξήθηκε κατά 2%. Το "κενό", όπως ονομάζεται, έφτασε στο 29% του συνόλου των δυνητικών εσόδων, έναντι του 27% όπου είχε πέσει το 2014 (στη χαμηλότερη αναλογία των τελευταίων ετών).
Ουσιαστικά, από τα 20,2 δισ. ευρώ περίπου δυνητικών εσόδων, μόνο τα 14,33 δισ. ευρώ φτάνουν στα κρατικά ταμεία. Το ποσό που "χάνεται" κάθε χρόνο είναι 5,9 δισ. ευρώ. Ξεπερνά, δηλαδή, σε αξία ακόμα και το πιο φιλόδοξο πακέτο με "αντίμετρα".
Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα είναι η δεύτερη υψηλότερη ανά την Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία. Εδώ και χρόνια το ζητούμενο ήταν να περιοριστεί, για να φτάσει τουλάχιστον στον μέσο όρο της Ε.Ε. (κάτω από το 10%).
Αυτό αυτομάτως θα έδινε στα κρατικά ταμεία 4 δισ. ευρώ επιπλέον. Δηλαδή θα έλυνε –σε μεγάλο βαθμό– όλο τον δημοσιονομικό "γόρδιο δεσμό".
Τα χρόνια των Μνημονίων, λοιπόν, υπήρξε πρόοδος, ειδικά μετά το 2012. Μειώθηκε από το 33,4% στο 27% το ποσοστό φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ μεταξύ των ετών 2012 και 2014.
Ωστόσο, μετά η κατάσταση επιδεινώθηκε εκ νέου. Και τούτο, εν αντιθέσει με την "πορεία" σε 22 συνολικά κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος.
Κορυφή του παγόβουνου
Το θέμα του ΦΠΑ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα. Το φαινόμενο επεκτείνεται στον φόρο εισοδήματος, αλλά και στο πεδίο των ασφαλιστικών εισφορών.
Ανάλογες είναι και οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ. Υπολογίζει ότι, εάν η Ελλάδα εισέπραττε τον ΦΠΑ, τις ασφαλιστικές εισφορές και τον φόρο εισοδήματος με την αποτελεσματικότητα των χωρών του ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο, τότε τα φορολογικά έσοδα θα αυξάνονταν σχεδόν κατά 5% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά 10 δισ. ευρώ...
Συνολικά καταγράφονται πολύ υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, οι οποίοι, όμως, οδηγούν σε παράδοξα χαμηλό συγκριτικά ύψος φορολογικών εσόδων. Αιτία οι εξαιρέσεις, η φοροαποφυγή και η φοροδιαφυγή. Οδηγούν, με τη σειρά τους, σε ανάγκη διατήρησης της λιτότητας και των υψηλών φορολογικών συντελεστών, επιβαρύνοντας την οικονομική δραστηριότητα, αλλά και όσους δεν μπορούν ή δεν επιχειρούν να ξεφύγουν από τις υποχρεώσεις τους έναντι της Εφορίας.
Μελέτες τοποθετούν το ποσοστό των μη δηλωθέντων εισοδημάτων των αυτοαπασχολουμένων σε 57% - 58,6%, σε αντίθεση με το ποσοστό των μισθωτών, το οποίο ανέρχεται μόλις σε 0,5% - 1%.
Σε σχετική έρευνα (Mylonas, Maggina and Patel, 2010) υπολογίζεται ότι το μη δηλωθέν εισόδημα ανέρχεται στα 50 δισ. ευρώ (ή στο 20% του ΑΕΠ), με πηγή κυρίως τη μη μισθωτή εργασία.
Η διαΝΕΟσις υπολογίζει σε μελέτη της επίσης ότι, με επίμονη προσπάθεια από τις φορολογικές Αρχές και σε βάθος χρόνου, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων θα μπορούσε να αποφέρει επιπλέον έσοδα της τάξης του 3,8% του ΑΕΠ. Εκτιμά, μάλιστα, ότι εξ αυτών περίπου τα 2/3 αφορούν τη φοροδιαφυγή, ενώ το υπόλοιπο αφορά φορολογικές ελαφρύνσεις και εκπτώσεις.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι το ύψος του αδήλωτου εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων ήταν της τάξης των (τουλάχιστον) 26,8 δισ. ευρώ, με το μέσο πραγματικό εισόδημα να είναι 1,75 - 1,84 φορές το δηλωθέν. Έτσι, εκτιμά ότι, εάν υπολογιστεί ότι το αδήλωτο αυτό εισόδημα θα φορολογούνταν με συντελεστή 40%, το ποσό που θα προέκυπτε από τους διαφυγόντες φόρους θα αντιστοιχούσε σε 11,2 δισ. ευρώ...
capital.gr της Δήμητρας Καδδά
