Η "δύναμη πυρός" των κεφαλαίων αυτών, που προέρχονται από το πρόγραμμα TLTRO των στοχευμένων πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ, επιτρέπει στις τέσσερις συστημικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν πολύ φθηνότερα τους ισολογισμούς τους και να αυξήσουν το ενεργητικό τους με τη χορήγηση νέων δανείων. Και οι δύο αυτές δυνατότητες είναι πολύτιμες υπό την παρούσα συγκυρία, όπου η πρωτόγνωρη κρίση του κορονοϊού καλεί τις τράπεζες να κινηθούν αποφασιστικά για τη στήριξη και την ανάκαμψη της οικονομίας, και δη μέσα σε ένα πλαίσιο που να περιορίζει για τις ίδιες τους αναλαμβανόμενους κινδύνους.
"Φαρέτρα" ρευστότητας για την οικονομία
Τα 38 δισ. ευρώ για τις ελληνικές τράπεζες αποτελούν κομμάτι του "mega πακέτου" των 1,57 τρισ. ευρώ ρευστότητας που διαθέτει η ΕΚΤ για τις ευρωπαϊκές τράπεζες μέσω του προγράμματος των TLTROs. Από το πακέτο αυτό, το μισό τρισ. ευρώ θα κατευθυνθεί σε Ιταλία και Ισπανία, που είναι οι δύο χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημική κρίση.
Η παρεχόμενη ρευστότητα από το πρόγραμμα TLTRO συνδέεται με την πιστωτική επέκταση των τραπεζών και συνίσταται στη δυνατότητα μακροπρόθεσμου δανεισμού τους από την ΕΚΤ, με στόχο και προϋπόθεση να αυξήσουν τη χορήγηση δανείων στον επιχειρηματικό ιστό της οικονομίας.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, η ρευστότητα που αναλογεί από το "πακέτο" και μπορούν να απορροφήσουν οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες είναι 12 δισ. ευρώ για την Alpha Bank, 10 δισ. ευρώ για την Εθνική Τράπεζα και από 8 δισ. ευρώ για τη Eurobank και την Τράπεζα Πειραιώς. Οι ελληνικές τράπεζες ήδη δανείζονταν μέρος των ποσών αυτών με άλλα εργαλεία της ΕΚΤ, αλλά και από άλλες πηγές, ενώ με την ενεργοποίηση του TLTRO III μπορούν πλέον να μετακυλίσουν το σύνολο του ανωτέρω δανεισμού στο πρόγραμμα αυτό και να αντλούν κεφάλαια με αρνητικό επιτόκιο -1%, ήτοι να επιδοτούνται για να το απορροφήσουν από την ΕΚΤ!
Όπως αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες, τα ποσά που δανείζονταν με άλλους τρόπους, και φυσικά με υψηλότερο επιτόκιο, ανέρχονταν σε 25,6 δισ. ευρώ και κατανέμονταν σε 9,3 δισ. ευρώ για την Alpha Bank, σε 7,3 δισ. ευρώ για τη Eurobank, σε 5 δισ. ευρώ για την Εθνική Τράπεζα και σε 4 δισ. ευρώ για την Τράπεζα Πειραιώς. Την Τετάρτη 24 Ιουνίου στις τέσσερις συστημικές τράπεζες πιστώθηκαν τα ποσά με τα οποία συμπληρώνουν το αναλογούν στην καθεμία "πακέτο".
Συγκεκριμένα, στην Εθνική Τράπεζα πιστώθηκαν επιπλέον 5 δισ. ευρώ, στην Τράπεζα Πειραιώς επιπλέον 4 δισ. ευρώ, στην Alpha Bank επιπλέον 2,6 δισ. ευρώ και στη Eurobank επιπλέον 700 εκατ. ευρώ. Συνολικά, δηλαδή, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες αύξησαν τον δανεισμό τους μέσω του TLTRO κατά 12,3 δισ. ευρώ, ο οποίος είναι στο σύνολό του επιδοτούμενος πλέον (με -1%). Και πλέον έχουν στη "φαρέτρα" τους ρευστότητα 38 δισ. ευρώ για να καλύψουν τόσο τα τρέχοντα όσο και νέα δάνεια στις επιχειρήσεις.
Τα δάνεια αυτά πρέπει να χορηγηθούν μέχρι τις 31 Μαρτίου του 2021, με την υποχρέωση των τραπεζών να αυξήσουν μέχρι τότε την πιστωτική τους επέκταση κατά 1,15% η καθεμία. Ο στόχος αυτός έχει τεθεί από την ΕΚΤ, καθώς, σε αντίθεση με τις συνήθεις πράξεις νομισματικής πολιτικής, το ύψος της χρηματοδότησης που μπορούν να λάβουν οι τράπεζες μέσω του προγράμματος TLTRO και το κόστος δανεισμού τους (αυτό είναι αρνητικό -1% για το πρώτο έτος και -0,50% για το επόμενο) εξαρτώνται από το ύψος των δανείων που χορηγούν προς την πραγματική οικονομία. Σημειώνεται ότι η λήψη του μακροπρόθεσμου και επιδοτούμενου δανεισμού μέσω των TLTROs λαμβάνεται από τις τράπεζες ακόμα και αν δεν έχουν αύξηση πιστωτικής επέκτασης, αρκεί αυτή να μην είναι αρνητική.
Στόχος της ΕΚΤ είναι να δώσει κίνητρο στις τράπεζες για να αυξήσουν τη χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις (και τους καταναλωτές) στη ζώνη του ευρώ. Αυτό συμβάλλει και στον ευρωπαϊκό στόχο για συγκράτηση των ρυθμών πληθωρισμού σε επίπεδα κάτω, αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα. Ειδικά στην παρούσα συγκυρία που δημιουργεί η πανδημική κρίση με τις εκτεταμένες επιπτώσεις της στην οικονομία, η "επιδοτούμενη" ρευστότητα που χορηγεί η ΕΚΤ στις τράπεζες στοχεύει να μειώσει τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει η ύφεση στον πληθωρισμό.
Σημειώνεται ότι στην επικαιροποιημένη (δημοσιεύτηκε στις 25 Ιουνίου) έκδοση του "World Economic Outlook", που ανακοίνωσε τον Απρίλιο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά πλέον ότι η Ευρωζώνη θα βυθιστεί φέτος σε ύφεση 10,2%, για να ανακάμψει μερικώς (κατά 6%) το 2021. Τον Απρίλιο εκτιμούσε την αναμενόμενη ύφεση στο 7,5% και τον ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ το 2021 στο 4,7%.
Διευρύνονται και τα collaterals
Τα 38 δισ. ευρώ ρευστότητας που θα μπορούν να αντλήσουν με αρνητικό επιτόκιο από την ΕΚΤ οι ελληνικές τράπεζες μέχρι και τις 31 Μαρτίου 2021 διευρύνουν πολύ τις δυνατότητές τους τόσο για να δώσουν νέα δάνεια όσο και για να χρηματοδοτήσουν πολύ φθηνότερα τους ισολογισμούς τους.
Οι δυνατότητες άντλησης φθηνής ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες έχουν ενισχυθεί από τον Μάρτιο, όταν η ΕΚΤ αποφάσισε να δέχεται ως ενέχυρα τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, παρά την έλλειψη επενδυτικής βαθμίδας. Στη συνέχεια η ΕΚΤ έκανε αποδεκτά ως ενέχυρα για παροχή ρευστότητας και τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες σε επιχειρήσεις που διαθέτουν υψηλό rating από την ICAP, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα η ΕΚΤ προχώρησε και στην αποδοχή εξυπηρετούμενων χαρτοφυλακίων των τραπεζών. Τα παραπάνω δάνεια οι τράπεζες μπορούν να τα "πακετάρουν" και να τα δώσουν στην ΕΚΤ για να λάβουν φθηνή ρευστότητα, για το ποσό που απομένει από το "κούρεμα" που επιβάλλει αναλόγως σε κάθε "πακέτο" ενεχύρων η ΕΚΤ.
Παρά το haircut, η ρευστότητα που μπορούν να αντλήσουν πλέον οι ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ είναι σημαντικά ενισχυμένη, αφού, όπως αναφέρουν αρμόδια στελέχη τραπεζών στο Capital.gr, με τη διεύρυνση των αποδεκτών ενεχύρων οι ελληνικές τράπεζες έχουν κερδίσει 8 δισ. ευρώ σε collaterals που είναι επιλέξιμα για ρευστότητα. Πρόκειται για τίτλους που είχαν οι τράπεζες στους ισολογισμούς τους, αλλά δεν μπορούσαν μέχρι πρότινος να χρησιμοποιήσουν για την άντληση φθηνής ρευστότητας από την ΕΚΤ.
Όπως αναφέρουν στο Capital.gr τα στελέχη των τραπεζών, το προαπαιτούμενο της αύξησης της πιστωτικής επέκτασης κατά 1,15% μέχρι τις 31/3/2021, έναντι της ρευστότητας των 38 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα TLTRO, θα ικανοποιηθεί άνετα, ήδη από τα προγράμματα παροχής ρευστότητας για τη στήριξη των επιχειρήσεων που "τρέχει" η κυβέρνηση.
Χάρη στις ταχύτατες κινήσεις της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, οι τράπεζες είναι στο στάδιο εκταμίευσης σημαντικών προγραμμάτων, όπως το πρόγραμμα επιδότησης τόκων (0,75 δισ. ευρώ), το ΤΕΠΙΧ II (2 δισ. ευρώ) και το πρόγραμμα εγγυημένων δανείων (7 δισ. ευρώ).
Με το πρόγραμμα επιδότησης τόκων (σημειώνεται ότι το πρόγραμμα αυτό είναι επιδότησης και όχι δανεισμού) έχουν επιδοτηθεί 750 εκατ. ευρώ τόκοι επιχειρήσεων για υφιστάμενα δάνεια. Οι τόκοι αυτοί κάλυψαν ένα τρίμηνο του 2020 (Απρίλιο, Μάιο, Ιούνιο), ενώ η κυβέρνηση ανακοίνωσε την επέκταση της περιόδου κάλυψης των τόκων υφιστάμενων ενήμερων επιχειρηματικών δανείων και λογαριασμών αλληλόχρεων των πληττόμενων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για επιπλέον δύο μήνες (Ιούλιο και Αύγουστο).
Στο πρόγραμμα ΤΕΠΙΧ II, που εξασφάλισε ρευστότητα 2 δισ. ευρώ, οι τράπεζες δέχτηκαν 98.622 αιτήσεις, κυρίως από μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Έγκριση δόθηκε ήδη για 10.150 επιχειρήσεις. Σημειωτέον ότι το πρόγραμμα αυτό δεν χρησιμοποιεί δημόσιους πόρους. Τα χρήματα θα δοθούν από τις τράπεζες, αλλά το πρόγραμμα καλύπτει τους τόκους δύο ετών (το ελληνικό Δημόσιο μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας).
Με το πρόγραμμα εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, που είναι σε εξέλιξη, ο δανεισμός θα προέλθει επίσης από τις τράπεζες, αλλά ένα μέρος του πιστωτικού κινδύνου των δανείων θα καλύπτεται από κρατικές εγγυήσεις. Οι τράπεζες υπολογίζουν ότι το πρόγραμμα αυτό θα προσφέρει ρευστότητα στην οικονομία της τάξεως των 7 δισ. ευρώ.
Επιπλέον των ανωτέρω προγραμμάτων, οι τράπεζες έχουν δώσει ήδη ρευστότητα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Από την αρχή του έτους μέχρι τέλος Μαρτίου το τραπεζικό σύστημα δημιούργησε καθαρή πιστωτική επέκταση (δηλαδή μετά τις αποπληρωμές δανείων) προς την οικονομία κατά 3 δισ. ευρώ. Και η προσδοκία είναι ότι θα δημιουργήσει τουλάχιστον 3-5 επιπλέον δισ. ευρώ μέσα στο 2020, βάσει των προγραμματισμένων δανειοδοτήσεων των τραπεζών.
Για τα παραπάνω ενημέρωσε την εβδομάδα αυτή τη Βουλή ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Γιώργος Χαντζηνικολάου, εκτιμώντας ότι η συνολική χρηματοδότηση της οικονομίας από το τραπεζικό σύστημα για το 2020 θα είναι της τάξεως των 15-18 δισ. ευρώ.
capital.gr της Νένας Μαλλιάρα
