Εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και στην αγορά εργασίας προκάλεσε η πανδημική κρίση καθ’ όλη τη χρονική διάρκεια της εξέλιξής της, καθώς μετά τον δραστικό περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά, εκτός αγοράς εργασίας μέσω της άτυπης ανεργίας που έχει επιβάλει το μέτρο της αναστολής σύμβασης, παραμένει σχεδόν το ένα τρίτο των μισθωτών της χώρας. Αυτό έχει ως συνέπεια τη δραστική μείωση των εισοδημάτων, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι όσοι εργαζόμενοι βρέθηκαν σε αναστολή εργασίας και για το διάστημα που βρέθηκαν σε αυτήν, απώλεσαν μεσοσταθμικά περίπου το 30%-35% του μηνιαίου εισοδήματός τους από τη μισθωτή εργασία τους.
Έρχεται «κόφτης»
Την ώρα που πληθαίνουν οι φωνές, μέσα στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, που θέλουν από τον επόμενο κιόλας μήνα επιβολή νέων περιορισμών στον αριθμό των επιχειρήσεων που μπορούν να κάνουν χρήση του μέτρου της αναστολής σύμβασης, εξαιρώντας αυτή τη φορά όλες τις ανοικτές επιχειρήσεις, έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) που επιμελείται ο Παναγιώτης Κυριακούλιας, αποδεικνύει ότι το μέτρο της αναστολής της σύμβασης εργασίας με την ταυτόχρονη καταβολή της αποζημίωσης ειδικού σκοπού για τους μισθωτούς (αλλά και για άλλες κατηγορίες απασχολουμένων) συνέβαλε σημαντικά στην αποφυγή μαζικών απολύσεων από τις επιχειρήσεις λόγω των μεγάλων χρονικών διαστημάτων που δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν, είτε λόγω κρατικής εντολής είτε εξαιτίας της μεγάλης πτώσης του κύκλου εργασιών τους.
Δείχνει όμως, επίσης, ότι κατά τους τελευταίους 12 μήνες (Μάρτιος 2020 – Φεβρουάριος 2021), η οικονομική δραστηριότητα έχει περιοριστεί δραστικά για τουλάχιστον 7 μήνες και σε δύο ξεχωριστές περιόδους, δηλαδή κατά πρώτον, στην αρχική φάση Μαρτίου – Απριλίου 2020 και εν μέρει τον Μάιο 2020 και κατά δεύτερον, κατά τη διάρκεια του λεγόμενου «δεύτερου κύματος» από Νοέμβριο 2020 έως σήμερα. Η ενδιάμεση περίοδος των 5 μηνών (Ιούνιος – Οκτώβριος 2020) μιας σταδιακής, υπό όρους και αυστηρούς υγειονομικούς περιορισμούς λειτουργίας της οικονομίας και ιδιαίτερα στους σημαντικούς για την οικονομία κλάδους του εμπορίου, της εστίασης και του τουρισμού, παρότι βελτίωσε την εικόνα της οικονομίας και της εργασίας, έχει επίσης αρνητικό αποτύπωμα στις εργασιακές σχέσεις και στο εισόδημα των εργαζομένων. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εξαιρετικά μεγάλος αριθμός εργαζομένων μισθωτών βρέθηκε σε ένα ιδιότυπο καθεστώς «αεργίας»: στην αρχική φάση της πανδημίας προσέγγισε το 50%, ενώ από τον Νοέμβριο 2020 έως και σήμερα υπερβαίνει το 30%.
Η «ακτινογραφία»
Συνοπτικά, από τα ευρήματα της διερεύνησης προκύπτουν τα εξής στοιχεία:
1. Κατά την αρχική φάση της πανδημίας (Μάρτιος – Απρίλιος 2020), όπου και επιβλήθηκε το πρώτο και αυστηρότερο lockdown, οι εργαζόμενοι των οποίων η σύμβαση εργασίας τέθηκε σε αναστολή ανέρχονταν σε 992.443 άτομα, που αντιστοιχούν στο 46,4% του συνόλου των μισθωτών της χώρας.
2. Κατά την ενδιάμεση φάση της πανδημίας (6μηνο: Μάιος – Οκτώβριος 2020), διάστημα στο οποίο σημειώνεται το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας κυρίως στους κλάδους του εμπορίου, της εστίασης και του τουρισμού (κλάδοι με την υψηλότερη απασχόληση), η πορεία του αριθμού των εργαζομένων σε αναστολή εργασίας παρουσιάζει αρχικά σταδιακή και σημαντική μείωση κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο 2020, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται σταδιακή αύξηση σχετικά μικρού μεγέθους.
Ειδικότερα, κατά τη φάση αυτή, ο αριθμός των μισθωτών σε αναστολή σύμβασης εργασίας καθώς και η ποσοστιαία αναλογία τους επί του συνόλου των μισθωτών παρουσιάζει την εξής πορεία:
α) Μάιος 2020: 542.244 μισθωτοί ή το 25,3% του συνόλου των μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα.
β) Ιούνιος 2020: 305.944 μισθωτοί ή 14,3%.
γ) Ιούλιος 2020: 70.254 μισθωτοί ή 3,3%.
δ) Αύγουστος 2020: 147.432 μισθωτοί ή 6,9%.
ε) Σεπτέμβριος 2020: 157.855 μισθωτοί ή 7,4%.
στ) Οκτώβριος 2020: 185.614 μισθωτοί ή 8,7%.
3. Τέλος, κατά τη διάρκεια της τρίτης φάσης, που αρχίζει τον Νοέμβριο 2020 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, και η οποία σηματοδοτείται από ένα νέο lockdown (λιγότερο αυστηρό ωστόσο από το αντίστοιχο Μαρτίου – Απριλίου 2020), όπου υπήρξαν μικρά ενδιάμεσα διαστήματα υπό όρους ανοίγματος της αγοράς και κυρίως του λιανικού εμπορίου, ο αριθμός εργαζομένων με αναστολή σύμβασης εργασίας αυξάνεται δραστικά και ακολουθεί την εξής πορεία:
α) Νοέμβριος 2020: 743.143 μισθωτοί ή 34,7% του συνόλου των μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα.
β) Δεκέμβριος 2020: 673.369 μισθωτοί ή 31,5%.
γ) Ιανουάριος 2021: 670.404 μισθωτοί ή 31,3%.
δ) Φεβρουάριος 2021: 532.208 μισθωτοί ή 24,9%.
Η αποζημίωση
4. Το ύψος της αποζημίωσης ειδικού σκοπού ανέρχεται κατά μέσον όρο στα 476 ευρώ μηνιαίως και αντιστοιχεί στο 87% του καθαρού εθνικού κατώτατου μισθού, στο 71% του καθαρού εθνικού διάμεσου μισθού και στο 65% του καθαρού εθνικού μέσου μισθού. Οι μηνιαίες μισθολογικές απώλειες των εργαζομένων με αναστολή σύμβασης εργασίας (και για όσο διάστημα βρέθηκαν σε αναστολή σύμβασης εργασίας), εκτιμάται ότι ανέρχονται περίπου στο 30% έως 35%.
