Η λέξη «Πάσχα» προέρχεται από την εξελληνισμένη μορφή της εβραϊκής λέξης «Πεσάχ», η οποία σημαίνει, γενικά, διάβαση, πέρασμα και, ειδικά, το πέρασμα των Ισραηλιτών από την Ερυθρά Θάλασσα και ταυτόχρονα το πέρασμά τους από τη δουλεία των Φαραώ της Αιγύπτου, στην ελευθερία. Η εβραϊκή λέξη «Πεσάχ» προέρχεται από την αιγυπτιακή γιορτή «Πισάχ», που ήταν γιορτή της εαρινής ισημερίας και σήμαινε το πέρασμα, τη διάβαση του Ήλιου από τον Ισημερινό.
Σ’ εμάς τους χριστιανούς η λέξη «Πάσχα» σημαίνει, το πέρασμα
του Χριστού από τον θάνατο στη ζωή. Λέγεται και αλλιώς «Λαμπρή». Η ονομασία
αυτή προήλθε από τους αναστάσιμους κανόνες της εκκλησίας, οι οποίοι ονομάζουν
«Λαμπροφόρο» την ημέρα του Πάσχα και συνιστούν στους πιστούς «Αναστάσεως ημέρα
λαμπρυνθώμεν λαοί».
Στους Έλληνες ταιριάζει πιο πολύ η ονομασία «Λαμπρή», γιατί
πραγματικά πρόκειται για μια λ α μ π ρ ή ημέρα, για μια πάρα πολύ μεγάλη
γιορτή, η οποία χαρακτηρίζεται ως «η βασιλίς των εορτών, η εορτή των εορτών και
πανήγυρις πανηγύρεων». Πιστεύουμε ότι δεν μπορούσε να βρεθεί ομορφότερο όνομα
γι’ αυτήν τη μεγαλοπρεπέστερη και φωτεινότερη ημέρα της χριστιανοσύνης απ’ όλες
τις άλλες ημέρες του χρόνου.
Από τη λέξη «Λαμπρή» έχουμε πολλά παράγωγα όπως: «λαμπρογιόρτια»,
«λαμπροκουλούρες», «λαμπριάτικα αυγά» κτλ.
Πολλοί Έλληνες συνηθίζουν να δίνουν τα βαφτιστικά ονόματα
«Λάμπρος» στ’ αγόρια και «Λαμπρινή» στα κορίτσια που γεννιούνται τις ημέρες των
εορτών της Λαμπρής. Όπως δε πιστεύεται, όλα αυτά τα παιδιά είναι τυχερά.
Συνηθισμένα, επίσης, είναι και τα επίθετα των ανθρώπων που παράγονται από τη
λέξη «Λαμπρή», όπως: Λαμπρινός, Λαμπρόπουλος, Λαμπράκης, Λαμπρίδης κτλ.
Τέλος, το Πάσχα λέγεται και «Πάσκα» ή «Πασχαλιά» ή και
«Ανάσταση».
Πληροφοριακά αναφέρουμε ότι όλοι οι Εβραίοι της Παλαιστίνης
γιόρταζαν το Πάσχα με μεγάλη επισημότητα στην Ιερουσαλήμ, στον Ναό του
Σολομώντα, τον πρώτο μήνα του θρησκευτικού τους έτους, τον «Νισάν», ο οποίος
αντιστοιχεί σ’ εμάς στο χρονικό διάστημα από 15 Μαρτίου έως 15 Απριλίου. Όλοι
τους θεωρούσαν χρέος τους να βρεθούν την ημέρα αυτή στον Ναό, να εκτελέσουν τα
θρησκευτικά τους καθήκοντα κι ύστερα να φάνε το ψητό αρνί. Μαζί τους πήγαιναν
κάθε χρόνο και ο Ιωσήφ με την Παναγία. Για πρώτη φορά, όταν ο Χριστός έγινε
δώδεκα χρόνων, τον πήραν κι εκείνον μαζί τους. Αλλά και όταν ο ίδιος μεγάλωσε
και άρχισε τη διδασκαλία Του, έπαιρνε κάθε χρόνο μέρος στη γιορτή του Πάσχα.
Γι’αυτό πήγε στα Ιεροσόλυμα με τους μαθητές Του την προηγούμενη Κυριακή του
εβραϊκού Πάσχα (την Κυριακή των Βαΐων).
Ας δούμε τώρα πώς καθορίστηκε ο εορτασμός του Πάσχα:
Σύμφωνα με απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, που συνήλθε
το 325 μ.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας, ως σταθερή βάση για τον υπολογισμό της
ημέρας του εορτασμού του Πάσχα ορίστηκε η εαρινή ισημερία και καθορίστηκε ότι
το Πάσχα θα γιορτάζεται πάντοτε την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά
την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου). Τον καθορισμό αυτό τον δέχτηκαν όλοι οι
χριστιανοί. Όμως, ο κοινός αυτός εορτασμός σταμάτησε, όταν εφαρμόστηκε το 1582
με πρωτοβουλία του Πάπα Γρηγορίου ΙΓ’, το νέο ημερολόγιο, το Γρηγοριανό το
οποίο αντικατέστησε το Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε έως τότε. Το νέο
ημερολόγιο το αποδέχθηκαν αμέσως οι καθολικοί χριστιανοί, ενώ στις αρχές του
18ου αιώνα το αποδέχθηκαν και οι διαμαρτυρόμενοι.
Αντίθετα, οι ορθόδοξες Εκκλησίες τήρησαν αρχικά αρνητική
στάση και στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν. Το ελληνικό κράτος προσχώρησε στο νέο
ημερολόγιο το 1923. Το επόμενο έτος και η Εκκλησία της Ελλάδας, μετά από
συνεννόηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δέχτηκε το νέο ημερολόγιο για τον
υπολογισμό των ακίνητων εορτών, διατήρησε όμως αμετάβλητο τον καθορισμό της
εορτής του Πάσχα και τον τρόπο υπολογισμού των κινητών εορτών.
Είναι πάντως γεγονός ότι οι καθολικοί της Ελλάδας, κατά
παρέκκλιση, συνεορτάζουν το Πάσχα με τους ορθοδόξους χριστιανούς. Οι υπόλοιποι
καθολικοί χριστιανοί γιορτάζουν το Πάσχα νωρίτερα από τους ορθοδόξους.
Ευχής έργο θα ήταν οι δύο Εκκλησίες του Χριστού να
προχωρήσουν σε συνένωση, ώστε να δημιουργηθεί μία ενιαία Εκκλησία.
Ως πρώτο βήμα καλής θέλησης και από τις δύο πλευρές θα
μπορούσε να είναι ο κοινός εορτασμός του Πάσχα την ίδια ημερομηνία απ’ όλους
τους χριστιανικούς λαούς του κόσμου.
Ας σημειωθεί ότι το εβραϊκό Πάσχα γιορτάζεται πάντα Σάββατο, ενώ το χριστιανικό Κυριακή. Το Σάββατο που μπορεί να γιορταστεί το εβραϊκό Πάσχα είναι μεταξύ της 15ης Μαρτίου και 15ης Απριλίου, όπως ήδη αναφέραμε, ενώ η Κυριακή που μπορεί να γιορταστεί το χριστιανικό Πάσχα είναι μεταξύ της 4ης Απριλίου και της 8ης Μαΐου. Κι αυτό, γιατί σε μια από τις Κυριακές που είναι ανάμεσα στις ημερομηνίες αυτές, μπορεί να συμβεί να είναι η πρώτη μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία. Aν η πρώτη πανσέληνος συμπέσει Kυριακή, τότε το Πάσχα εορτάζεται την επόμενη Kυριακή, για να τηρηθεί ακριβώς η απόφαση της Οικουμενικής Συνόδου, η οποία ορίζει «μετά την πρώτη πανσέληνο».
