Το "καθεστώς” της διαδοχικής ασφάλισης, της αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης και της απασχόλησης συνταξιούχων για τους αιρετούς ξεκαθαρίζει εγκύκλιος την οποία εξέδωσε ο Υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, κος Πάνος Τσακλόγλου.
Οι παρακάτω οδηγίες τυγχάνουν εφαρμογής στους ασφαλισμένους του e-Ε.Φ.Κ.Α., μεταξύ των οποίων και εκείνων που έχουν διατελέσει σε θέσεις βουλευτών ή αιρετών των Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού ή άλλες θέσεις της εκτελεστικής εξουσίας επί θητεία με ειδικό συνταξιοδοτικό καθεστώς.
Αναλυτικά:
1. Διαδοχική Ασφάλιση και Θεμελίωση Δικαιώματος
Στο παρόν κεφάλαιο δίδονται οδηγίες για τη διαδοχική ασφάλιση ασφαλισμένων του e-Ε.Φ.Κ.Α., οι οποίοι έχουν εκλεγεί / διοριστεί στα αιρετά αξιώματα για πρώτη φορά πριν την 01.01.2013 και ως εκ τούτου για την ιδιότητα του αιρετού υπάγονταν στην ασφάλιση του Δημοσίου.
Νομοθετικό Πλαίσιο
Οι διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης εφαρμόζονται και επί προσώπων που κατέχουν τη βουλευτική ιδιότητα, τη θέση Υπουργού ή Υφυπουργού, καθώς και των αιρετών, προέδρων κοινοτήτων, δημάρχων και νομαρχών του προϊσχύοντος καθεστώτος.
Προβλέπεται ότι "χρόνος ασφάλισης σε οποιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα, καθώς και στο Δημόσιο δεν μπορεί να χρησιμεύσει για τη θεμελίωση ή την προσαύξηση βουλευτικής σύνταξης ή σύνταξης αιρετού οργάνου των ΟΤΑ α' και β' βαθμού.
Με τη σύσταση του e-Ε.Φ.Κ.Α. και την εφαρμογή των διατάξεων του ν. 4387/2016 ενοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι συνταξιοδοτικοί κανόνες, οι οποίοι ισχύουν για όλους τους ασφαλισμένους του νέου ενιαίου φορέα.
Συγκεκριμένα, από 1.1.2017 οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του Δημοσίου, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί της Βουλής, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ α' και β' βαθμίδας, οι ιερείς και οι υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος, από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου υπάγονται για κύρια σύνταξη στο ασφαλιστικό - συνταξιοδοτικό καθεστώς του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και οι συντάξεις τους κανονίζονται και καταβάλλονται με βάση τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις. Για τις προϋποθέσεις θεμελίωσης σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος, καθώς και για τα όρια ηλικίας καταβολής της σύνταξης των ανωτέρω προσώπων, εξακολουθούν να έχουν εφαρμογή οι οικείες διατάξεις της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του Δημοσίου, όπως αυτές ισχύουν κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού".
Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται με βάση τον συνολικό χρόνο που διανύθηκε στην ασφάλιση όλων των ενταχθέντων στον Ε.Φ.Κ.Α. φορέων, τομέων, κλάδων και λογαριασμών.
Τα οριζόμενα στο παρόν άρθρο ισχύουν για όλα τα πρόσωπα ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση και ανεξαρτήτως χρόνου που υπήχθησαν διαδοχικά για πρώτη φορά στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα. [Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται για αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβάλλονται από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και εφεξής, καθώς και για όσες εκκρεμούν σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, των οποίων τα οικονομικά αποτελέσματα ανατρέχουν στην ημερομηνία της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Οι αιτήσεις, οι οποίες έχουν απορριφθεί, επανεξετάζονται κατόπιν όχλησης του ασφαλισμένου, με έναρξη των οικονομικών αποτελεσμάτων από την έναρξη ισχύος του νόμου".
Από τη συνδυαστική εφαρμογή των παραπάνω προκύπτουν τα ακόλουθα:
Σκοπός της σχετικής διάταξης είναι να θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα στο Δημόσιο αποκλειστικά και μόνο με τα έτη ασφάλισης λόγω της θητείας και να μην είναι δυνατή η χορήγηση της ειδικής, κατά το προϊσχύον δίκαιο, προσαύξησης για έτη ασφάλισης σε άλλους ασφαλιστικούς φορείς (δηλαδή χρόνος εκτός θητείας), καθώς το ποσό της σύνταξης αιρετού ακολουθούσε ειδικούς κανόνες υπολογισμού.
Από την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 (ν. Κατρούγκαλου) καθιερώθηκε ένας νέος και ενιαίος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης για όλους τους ασφαλισμένους του e-Ε.Φ.Κ.Α., είτε αυτοί προέρχονταν από το Δημόσιο, είτε από τον ιδιωτικό τομέα. Ο νέος τρόπος υπολογισμού εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις που από το προγενέστερο νομοθετικό καθεστώς προβλεπόταν ειδικός τρόπος υπολογισμού της σύνταξης, όπως ενδεικτικά για τις βουλευτικές συντάξεις και τις συντάξεις αιρετών Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού.
Πλέον, οι παλαιοί κανόνες υπολογισμού της σύνταξης δεν ισχύουν, καθώς η σύνταξη που χορηγεί ο e-Ε.Φ.Κ,Α. υπολογίζεται με τον ίδιο τρόπο για όλους τους ασφαλισμένους, δηλαδή με τις διατάξεις του ν. 4387/2016.
Οι διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης είναι γενικές και εφαρμόζονται για όλους τους ασφαλισμένους των ενταχθέντων στον e-Ε.Φ.Κ.Α. φορέων και, ως εκ τούτου, και για τους αιρετούς.
Διαδοχική Ασφάλιση από 13.05.2016 για αιρετούς που έχουν εκλεγεί - διοριστεί πριν το 2013
Πρώτο βήμα για τη συνταξιοδότηση από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. αποτελεί η εξέταση της αίτησης συνταξιοδότησης με τη νομοθεσία του αρμοδίου ενταχθέντα στον e-Ε.Φ.Κ.Α. ασφαλιστικού φορέα, όπως πραγματοποιείται για όλους τους ασφαλισμένους στον e-Ε.Φ.Κ.Α. που συνταξιοδοτούνται από 13.05.2016 και έπειτα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4387/2016.
Για τους αιρετούς που έχουν εκλεγεί -διοριστεί πριν την 01.01.2013 η ασφάλισή τους έχει χωρήσει στο Δημόσιο, ως εκ τούτου, αρμόδια υπηρεσία για την εξέταση της αίτησης είναι το Δημόσιο (ως τέτοιο εννοείται στην παρούσα η Γενική Διεύθυνση Συντάξεων Δημοσίου Τομέα του e-Ε.Φ.Κ.Α.), εάν αυτός είναι ο τελευταίος τους φορέας πριν την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης.
Στο σημείο αυτό εφιστάται η προσοχή των υπηρεσιών σας, όταν εξετάζεται η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τις ειδικές διατάξεις των αιρετών προ του 2013.
Για τη θεμελίωση με τις ειδικές αυτές διατάξεις λαμβάνονται υπόψη αποκλειστικά και μόνο τα έτη θητείας, χωρίς να δύνανται να προσμετρηθούν για τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης τα διαδοχικά έτη ασφάλισης που έχουν διανυθεί σε άλλους ενταχθέντες στον e-Ε.Φ.Κ.Α. ασφαλιστικούς φορείς.
Εάν, δηλαδή, ο αιρετός έχει διανύσει χρόνο ασφάλισης σε άλλον ασφαλιστικό φορέα και μετά την 01.01.2017, όλος ο χρόνος του φορέα αυτού (διανυθείς τόσο μέχρι 31.12.2016 όσο και από 01.01.2017 και εφεξής) πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη συνταξιοδότηση, οπότε μπορεί να υπάρξει τροποποίηση ως προς τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις - νομοθεσία του αρμόδιου φορέα, με τις οποίες θεμελιώνει δικαίωμα ο ασφαλισμένος.
Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης, όπως αναλύονται ακολούθως:
- Εάν διαπιστωθεί ότι θεμελιώνεται δικαίωμα συνταξιοδότησης μόνο με τα έτη θητείας, τότε για τον υπολογισμό της σύνταξης δύναται να προσμετράται στα έτη θητείας όλος ο ασφαλιστικός βίος του αιρετού σε οποιονδήποτε πρώην ασφαλιστικό φορέα, περιλαμβανομένου του Δημοσίου. Ο υπολογισμός της σύνταξης πραγματοποιείται με βάση τις διατάξεις του ν. 4387/2016.
- Εάν διαπιστωθεί ότι δεν θεμελιώνεται δικαίωμα συνταξιοδότησης μόνο με τα έτη θητείας, τότε για την θεμελίωση λαμβάνονται υπόψη τα έτη ασφάλισης λόγω θητείας σε οποιαδήποτε άλλη απασχόληση-φορέα, με δυνατότητα προσμέτρησης διαδοχικών ετών θητείας, και εξετάζεται η θεμελίωση με άλλες συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις πλην των ειδικών προϋποθέσεων των αιρετών.
Τα παραπάνω εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση αιρετού που διέπεται από τις σχετικές ειδικές διατάξεις. Ακολουθούν ενδεικτικά παράδειγμα αιρετού (βουλευτή), για να καταδειχθεί ο τρόπος εφαρμογής της διαδοχικής ασφάλισης σε περιπτώσεις αιτήσεων συνταξιοδότησης αιρετών, με κριτήριο τη θεμελίωση ή μη δικαιώματος με τις ειδικές διατάξεις αιρετών και τον κατά περίπτωση τελευταίο φορέα.
Καθώς ο χρόνος ασφάλισης έχει διανυθεί εντός του αυτού φορέα, δεν έχει εφαρμογή η διάταξη περί προσαύξησης της σύνταξης λόγω παράλληλης ασφάλισης σε άλλο φορέα (το οποίο αφορά πρόσωπα με "υποχρεωτική ασφάλιση σε δύο ή περισσότερους φορείς ή τομείς ασφάλισης που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ").
Σημειώνεται ότι πρόκειται για "πολλαπλή ασφάλιση".
2. Αξιοποίηση χρόνου ασφάλισης σε πρόσωπα με Πρώτη Συνταξιοδότηση από 13.05.2016 και έπειτα
Στο παρόν κεφάλαιο δίδονται οδηγίες για την αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης αιρετών σε περίπτωση συνταξιοδότησης ασφαλισμένων του e-Ε.Φ.Κ.Α., οι οποίοι έχουν εκλεγεί - διοριστεί στα εν λόγω αξιώματα για πρώτη φορά πριν την 01.01.2013 και συνταξιοδοτούνται για πρώτη φορά με τις διατάξεις του ν. 4387/2016 (νόμο Κατρούγκαλου).
Με τον ν. 4387/2016 και τη σύσταση του e-Ε.Φ.Κ.Α. επήλθε διοικητική και οργανωτική ενοποίηση όλων των πρώην φορέων κοινωνικής ασφάλισης που εντάχθηκαν σε αυτόν και, ως εκ τούτου, τα αιτήματα συνταξιοδότησης που υποβάλλονται στον ενιαίο πλέον φορέα εξετάζονται για κάθε ασφαλισμένο για το σύνολο του χρόνου διαδοχικής και παράλληλης ασφάλισης που έχει διανύσει σε όλους τους πρώην φορείς κύριας ασφάλισης που εντάχθηκαν στον e-Ε.Φ.Κ.Α., περιλαμβανομένου του Δημοσίου, μέχρι την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος συνταξιοδότησης.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4387/2016, για τους ασφαλισμένους που υπάγονταν υποχρεωτικά στην ασφάλιση δύο πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο, οι οποίοι εντάχθηκαν στον e-Ε.Φ.Κ.Α., και υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης για πρώτη φορά από 13.05.2016 και μετά στον έναν από τους δύο πρώην φορείς ή το Δημόσιο, όπου έχουν θεμελιώσει δικαίωμα για τη λήψη σύνταξης λόγω γήρατος, λογίζεται ότι συγχρόνως έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα συνταξιοδότησης και στον δεύτερο πρώην φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο. Οι ασφαλισμένοι αυτοί λαμβάνουν σύνταξη (εθνική σύνταξη, ανταποδοτική σύνταξη, προσαύξηση λόγω παράλληλης ασφάλισης, τυχόν προσαύξηση λόγω καταβολής επιπλέον εισφορών) για το σύνολο του χρόνου ασφάλισής τους στους πρώην φορείς κύριας ασφάλισης ή και το Δημόσιο και, σε περίπτωση που συνεχίζουν και μετά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης να απασχολούνται και να υπάγονται στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α., έχουν εφαρμογή οι υφιστάμενες ρυθμίσεις περί απασχόλησης συνταξιούχων. Τα παραπάνω έχουν εφαρμογή από 01.01.2017 αλλά και για αιτήσεις συνταξιοδότησης που υπεβλήθησαν από 13.05.2016 έως 31.12.2016, καθώς, αν και ο Ε.Φ.Κ.Α. συστάθηκε από 01.01.2017, τα παλαιά άρθρα 36 και 17 του ν. 4387/2016 που αφορούσαν σε συνταξιοδότηση με χρόνο παράλληλης ασφάλισης ίσχυσαν από 13.05.2016 (ημερομηνία δημοσίευσης του ν. 4387/2016).
Σε κάθε περίπτωση επισημαίνεται ότι:
- στην περίπτωση που κατά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα μόνο σε έναν ενταχθέντα φορέα, τότε για το χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί σε άλλο ενταχθέντα φορέα μέχρι 31.12.2016, ο συνταξιοδοτούμενος ασφαλισμένος δύναται να λάβει προσαύξηση του ποσού της σύνταξης, η οποία υπολογίζεται με βάση το ν. 4387/2016.
- σε περίπτωση που κατά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα σε περισσότερους ενταχθέντες φορείς, τότε ο αιτών μπορεί να λάβει, αντί για προσαύξηση, δεύτερη ανταποδοτική σύνταξη, εφόσον με τον παράλληλο / διαδοχικό αυτό χρόνο θεμελιώνει αυτοτελές δικαίωμα, με την προϋπόθεση ότι ο χρόνος ασφάλισης μέχρι 31.12.2016 σε απασχόληση ή ιδιότητα του άλλου ενταχθέντα φορέα επαρκεί για τη θεμελίωση. Επισημαίνουμε ότι από 01.01.2017 ο χρόνος παράλληλης απασχόλησης προσμετράται κατ' επιλογήν του ασφαλισμένου σε έναν από τους φορείς στους οποίους υπαγόταν, και κατά τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης ως συντάξιμες αποδοχές λαμβάνονται όλες οι αποδοχές, επί των οποίων καταβάλλονταν εισφορές σύμφωνα με τους όρους και προϋποθέσεις του ν. 4387/2016.
- σε περίπτωση δημοσίου υπαλλήλου που ταυτόχρονα ασφαλιζόταν στο Δημόσιο και με άλλη ιδιότητα, εν προκειμένω ως αιρετός, και συνταξιοδοτείται για πρώτη φορά από 13.05.2016 και έπειτα, σημειώνονται τα εξής:
* Ο χρόνος ασφάλισης διανύεται εντός του ίδιου φορέα, και συγκεκριμένα εντός του Δημοσίου. Επομένως, κατ' αρχήν, δεν συνιστά παράλληλη ή διαδοχική ασφάλιση.
* Εφόσον καταβάλλονταν δύο εισφορές κατά τη διάρκεια της θητείας, τότε δημιουργείται χρόνος ασφάλισης σε δύο φορείς και έτσι αξιοποιείται όλος ο χρόνος ασφάλισης.
* Εφόσον καταβαλλόταν μία εισφορά κατά τη διάρκεια της θητείας, τότε τότε ο αντίστοιχος χρόνος ασφάλισης μπορεί να αξιοποιηθεί μόνον μία φορά για τη λήψη ανταποδοτικής σύνταξης με βάση τις εκάστοτε προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Καταβολή δύο εισφορών
Δύο εισφορές — μία στο Δημόσιο και μία σε πρώην Φ.Κ.Α.
Σε περίπτωση που καταβάλλονταν δύο εισφορές (η μία αιρετού στο Δημόσιο και η άλλη σε άλλο φορέα), δημιουργείται χρόνος ασφάλισης σε δύο φορείς. Όπως και στους λοιπούς ασφαλισμένους του e-Ε.Φ.Κ.Α. αξιοποιείται όλος ο χρόνος ασφάλισης (α) είτε με τη χορήγηση δύο ανταποδοτικών συντάξεων, εφόσον με το χρόνο ασφάλισης στον δεύτερο φορέα θεμελιώνεται δικαίωμα με το χρόνο που έχει διανυθεί έως 31.12.2016, (β) είτε με τη χορήγηση προσαύξησης για τον παράλληλο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31.12.2016 και (γ) με συνδυασμό των παραπάνω άρθρων.
Δύο εισφορές — και οι δύο εντός Δημοσίου
Σε περίπτωση που και οι δύο εισφορές καταβάλλονταν εντός του ίδιου φορέα του Δημοσίου (μία εισφορά ως αιρετός και μία εισφορά ως δημόσιος υπάλληλος/λειτουργός), τότε επισημαίνονται τα εξής:
- Καθώς ο χρόνος ασφάλισης έχει διανυθεί εντός του αυτού φορέα πρόκειται για "πολλαπλή ασφάλιση".
- Ο χρόνος ασφάλισης με την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου και ο χρόνος ασφάλισης με την ιδιότητα του αιρετού, καθώς γεννήθηκαν με βάση διαφορετικές ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές διατάξεις και ιδιότητες δημοσίου δικαίου, μπορούν να οδηγήσουν στη θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης μέσω περισσότερων διατάξεων.
- Δεν έχει εφαρμογή η διάταξη περί προσαύξησης της σύνταξης λόγω παράλληλης ασφάλισης σε άλλο φορέα (το οποίο αφορά πρόσωπα με "υποχρεωτική ασφάλιση σε δύο ή περισσότερους φορείς ή τομείς ασφάλισης που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ").
- Προκειμένου να αξιοποιηθεί ο χρόνος ασφάλισης, ο ασφαλισμένος δύναται (α) να λάβει μία ανταποδοτική σύνταξη, η οποία ως βάση υπολογισμού θα λαμβάνει υπόψη το άθροισμα των συντάξιμων αποδοχών και των δύο ιδιοτήτων, για τις οποίες καταβάλλονταν διπλές εισφορές από το 2002 και εντεύθεν, (β) είτε να λάβει δύο ανταποδοτικές συντάξεις, εφόσον ο χρόνος ασφάλισης που έχει διανυθεί σε μία από τις ιδιότητες μέχρι 31.12.2016 επαρκεί για τη θεμελίωση δεύτερου συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Καταβολή μίας εισφοράς
Σε περίπτωση που καταβαλλόταν μόνο μία εισφορά κατά τη διάρκεια όλης ή μέρους της θητείας (π.χ. από 15.03.2010 έως και 31.12.2010), τότε ο αντίστοιχος χρόνος ασφάλισης μπορεί να αξιοποιηθεί μόνον μία φορά για τη λήψη ανταποδοτικής σύνταξης με βάση τις εκάστοτε προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
3. Απασχόληση Συνταξιούχου
Το νομοθετικό πλαίσιο περί απασχόλησης συνταξιούχου εντοπίζεται στον. 4387/2016. Με βάση, το διάστημα που πραγματοποιήθηκε η απασχόληση συνταξιούχου διακρίνονται 4 κατηγορίες απασχολούμενων συνταξιούχων:
- απασχόληση από 28.02.2020
- απασχόληση από 13.05.2016 έως 27.02.2020
- απασχόληση με έναρξη πριν τις 13.05.2016 και λήξη μετά τις 13.05.2016 και απασχόληση με έναρξη και λήξη πριν τις 13.05.2016.
Το διάστημα, κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε η απασχόληση συνταξιούχου, είναι κρίσιμο:
- για το ποσοστό της περικοπής της σύνταξης κατά τη διάρκεια της απασχόλησης,
- για την καταβολή των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών και
- για τον τρόπο αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης που δημιουργήθηκε.
Στους εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχους του e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι έχουν ήδη αναλάβει ή αναλαμβάνουν από της δημοσιεύσεως του νόμου εργασία ή αποκτούν ιδιότητα ή δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, οι ακαθάριστες συντάξεις κύριες και επικουρικές καταβάλλονται μειωμένες κατά ποσοστό 30% για όσο χρονικό διάστημα απασχολούνται ή διατηρούν την ιδιότητα ή τη δραστηριότητα.
Ειδικότερα για συνταξιούχους, οι οποίοι έχουν ήδη αναλάβει ή αναλαμβάνουν από της δημοσιεύσεως του νόμου εργασία ή αποκτούν ιδιότητα ή δραστηριότητα σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, αναστέλλεται πλήρως η καταβολή των κύριων και επικουρικών συντάξεων εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 61ο έτος της ηλικίας τους έως και τις 28.2.2021 και το 62ο έτος από την 1η.3.2022 και εφεξής.
Οι συνταξιούχοι, οι οποίοι είχαν αναλάβει πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου εργασία ή είχαν αποκτήσει ιδιότητα ή δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση, η οποία συνεχίζεται και για τους οποίους προβλέπονταν εξαίρεση από το άρθρο 20 του ν. 4387/2016, καθώς και από τις προϊσχύουσες αυτού διατάξεις, υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος άρθρου από την 1η.3.2022.
Για το χρονικό διάστημα απασχόλησης του συνταξιούχου καταβάλλονται για τον μισθωτό συνταξιούχο και τον αυτοτελώς απασχολούμενο ή ελεύθερο επαγγελματία ή υπαγόμενο στη ασφάλιση του ΟΓΑ.
Ο συνταξιούχος που αναλαμβάνει μισθωτή εργασία ή αυταπασχολείται δύναται να αξιοποιήσει τον χρόνο της ασφάλισής του. Για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης του συνταξιούχου, δύναται κατόπιν αιτήσεώς του να χορηγείται για την κύρια σύνταξη ποσό, που προκύπτει με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης ως συνταξιούχου. Για την επικουρική σύνταξη χορηγείται ποσό που προκύπτει με βάση τον υπολογισμό της επικουρικής σύνταξης και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης μετά τη συνταξιοδότηση.
Το πλαίσιο που ισχύει για την απασχόληση συνταξιούχου του e-Ε.Φ.Κ.Α., ανεξαρτήτως των διατάξεων με βάση τις οποίες θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα συνοψίζεται στα εξής:
(i) α. Σε περίπτωση που αναληφθεί μετά τη συνταξιοδότηση υπακτέα στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α. απασχόληση, το σύνολο των ακαθάριστων κύριων και επικουρικών συντάξεων καταβάλλεται μειωμένο κατά 30% από 01.03.2020, εκτός εάν ο συνταξιούχος εμπίπτει σε μία από τις περιοριστικά αναφερόμενες εξαιρέσεις της παρ. 4. Σημειώνεται ότι για το διάστημα από 13.05.2016 έως 27.02.2020 η μείωση ανερχόταν σε 60%.
β. Ειδικά για συνταξιούχους που απασχολούνται σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης αναστέλλεται πλήρως η καταβολή των κύριων και επικουρικών συντάξεων, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 61o έτος της ηλικίας τους έως και τις 28.2.2021 και από την 01.03.2022 και εφεξής αναστέλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας. Από το 61ο ή 62ο έτος της ηλικίας, αντίστοιχα, οι συντάξεις καταβάλλονται μειωμένες κατά 30%, όπως και στις υπόλοιπες κατηγορίες απασχολούμενων συνταξιούχων. Σημειώνεται ότι για το διάστημα από 13.05.2016 έως 27.02.2020 η αναστολή ήταν πλήρης, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι Ο.Τ.Α. A' και B' βαθμού αποτελούν φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.
(ii) Για την υπακτέα στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α. απασχόληση καταβάλλονται κανονικά εισφορές, όπως και για τους λοιπούς ασφαλισμένους του e-Ε.Φ.Κ.Α.
(iii) Ο χρόνος ασφάλισης που δημιουργείται μετά τη συνταξιοδότηση, δύναται, κατόπιν αιτήσεως του ασφαλισμένου, να προσαυξήσει την ήδη καταβαλλόμενη σύνταξή του. Η προσαύξηση λόγω απασχόλησης συνταξιούχου υπολογίζεται με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές των άρθρων 8 και 28 και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης ως συνταξιούχου.
Απασχόληση συνταξιούχου με έναρξη της απασχόλησης από 28.2.2020 και έπειτα
Στις περιπτώσεις συνταξιούχων (πριν και μετά την 13.05.2016), οι οποίοι απασχολούνται από 28.02.2020 και μετά, έχει εφαρμογή ο ν. 4387/2016, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 27 του ν. 4670/2020. Έτσι δεν διακρίνεται με βάση την ιδιότητα, με την οποία θεμελιώθηκε το συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Ο χρόνος ασφάλισης που προκύπτει από την απασχόληση του συνταξιούχου αξιοποιείται με βάση διάταξη σύμφωνη με την οποία ο συνταξιούχος που αναλαμβάνει μισθωτή εργασία ή αυταπασχολείται δύναται να αξιοποιήσει τον χρόνο της ασφάλισής του.
Για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης του συνταξιούχου, μπορεί κατόπιν αιτήσεώς του να χορηγείται για την κύρια σύνταξη ποσό, που προκύπτει με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης ως συνταξιούχου.
Για την επικουρική σύνταξη χορηγείται ποσό που προκύπτει με βάση τον υπολογισμό της επικουρικής σύνταξης και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης μετά τη συνταξιοδότηση. Η προσαύξηση της σύνταξης λόγω απασχόλησης συνταξιούχου πραγματοποιείται με βάση τις συντάξιμες αποδοχές και το χρόνο ασφάλισης που πραγματοποιήθηκε μόνο μετά τη συνταξιοδότηση. Χρησιμοποιείται το ποσοστό αναπλήρωσης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης απασχόλησης συνταξιούχου, ξεκινώντας από το ποσοστό αναπλήρωσης που αντιστοιχεί σε ένα έτος ασφάλισης.
Απασχόληση συνταξιούχου με έναρξη της απασχόλησης από 13.05.2016 και μέχρι 27.02.2020
Στις περιπτώσεις συνταξιούχων (πριν και μετά τις 13.05.2016), οι οποίοι απασχολούνται από 13.05.2016 έως και 27.02.2020, έχει εφαρμογή διάταξη, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το ν. 4670/2020, εφόσον αναλάβουν την υπακτέα στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α. απασχόληση ή ιδιότητα από 13.05.2016 και έπειτα.
Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου έχουν εφαρμογή για όσους θα αναλάβουν εργασία ή θα αυτοαπασχοληθούν, γενικά, από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και εντεύθεν [...]. Ειδικά, για τα πρόσωπα που ανέλαβαν εργασία ή αυτοαπασχόληση πριν τη δημοσίευση του παρόντος νόμου διατηρούνται σε ισχύ και εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/1999, όπως αντικαταστάθηκε με το Ν. 3863/2010, και ισχύει μέχρι την ημερομηνία έναρξης του παρόντος. Ειδικότερα, προβλεπόταν περικοπή των κύριων και επικουρικών συντάξεων εξ ιδίου δικαιώματος κατά 60% για το διάστημα που προέκυπτε απασχόληση συνταξιούχου. Σε περίπτωση απασχόλησης σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, προβλεπόταν πλήρης αναστολή της καταβολής όλων των συντάξεων εξ ιδίου δικαιώματος, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας.
Το διάστημα απασχόλησης συνταξιούχου, με έναρξη απασχόλησης από 13.05.2016 έως 27.02.2020, μπορεί να αξιοποιηθεί για την προσαύξηση της υφιστάμενης σύνταξης.
Απασχόληση συνταξιούχου με έναρξη της απασχόλησης πριν τις 13.5.2016 και λήξη της απασχόλησης μετά τις 13.05.2016
Το παρόν υποκεφάλαιο αφορά στις περιπτώσεις ήδη συνταξιούχων στις 13.05.2016, οι οποίοι συνταξιοδοτήθηκαν από ενταχθέντα στον e-Ε.Φ.Κ.Α. φορέα, συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου, και οι οποίοι ξεκίνησαν να απασχολούνται πριν τις 13.05.2016 (π.χ. για αιρετούς ή βουλευτές, εκλέγονται μετά την συνταξιοδότησή τους και πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016) και συνεχίζουν να έχουν υπακτέα στην ασφάλιση απασχόληση ή ιδιότητα και μετά τις 13.05.2016.
Από 28.02.2020 και έπειτα, αξιοποιείται και ο χρόνος ασφάλισης από απασχόληση συνταξιούχου, ο οποίος εκκίνησε την απασχόλησή του πριν τις 13.05.2016 και συνέχισε αυτή, χωρίς διακοπή, και μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016.
Τα πρόσωπα αυτά αρχικά εξαιρούνταν από την υπαγωγή του ν. 4387/2016, όπως ίσχυε πριν από την τροποποίησή του με το ν. 4670/2020.
Ειδικά, για τα πρόσωπα που ανέλαβαν εργασία ή αυτοαπασχόληση πριν τη δημοσίευση του παρόντος νόμου διατηρούνται σε ισχύ και εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του ν. 2676/1999, όπως αντικαταστάθηκε με το Ν. 3863/2010, και ισχύει μέχρι την ημερομηνία έναρξης του παρόντος. Ειδικά, δε, για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, η προϊσχύουσα διάταξη όριζε ότι οι ισχύουσες κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού διατάξεις της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του Δημοσίου, που αφορούν την απασχόληση των συνταξιούχων, γενικά, δεν έχουν εφαρμογή για τα πρόσωπα της προηγούμενης παραγράφου.
Η παραπάνω εξαίρεση που ίσχυσε από 13.05.2016 έως και 28.02.2022 οδήγησε σε διαφορετική αντιμετώπιση των συνταξιούχων του Δημοσίου και του Ιδιωτικού τομέα, ως προς την περικοπή ή μη της καταβαλλόμενης σύνταξης ή και της αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης. Ειδικότερα:
- Συνταξιούχος από πρώην Φ.Κ.Α.
Σε περίπτωση ήδη συνταξιούχων στις 13.05.2016, οι οποίοι συνταξιοδοτήθηκαν από ενταχθέντα στον e-Ε.Φ.Κ.Α. φορέα, πλην Δημοσίου, οι οποίοι ξεκίνησαν να απασχολούνται πριν τις 13.05.2016 (π.χ. για αιρετούς ή βουλευτές, εκλέγονται μετά την συνταξιοδότησή τους και πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016) δεν υφίστατο μέχρι 12.05.2016 νομοθετική πρόβλεψη για περικοπή της σύνταξης. Εφόσον συνέχισαν να κατέχουν την ίδια θέση και μετά την 13.05.2016 χωρίς διακοπή, συνέχισε να εφαρμόζεται το προϊσχύον νομοθετικό καθεστώς (μη περικοπή) μέχρι τη διακοπή της απασχόλησης ή μέχρι και τις 28.02.2022 ως απώτατο χρονικό σημείο, οπότε εντάσσονται όλοι οι συνταξιούχοι στις προβλεπόμενες διατάξεις.
- Συνταξιούχος από πρώην Δημόσιο ή από πρώην Φ.Κ.Α. λόγω δημόσιας υπηρεσίας
Στις περιπτώσεις συνταξιούχων του Δημοσίου μέχρι 12.05.2016, οι οποίοι ξεκίνησαν να απασχολούνται πριν τις 13.05.2016, είχαν εφαρμογή παλιότερες διατάξεις:
Ειδικότερα, προβλεπόταν ότι:
(α) οι συνταξιούχοι του Δημοσίου (δημόσιοι υπάλληλοι/λειτουργοί, στρατιωτικοί κ.λπ.),
(β) οι συνταξιούχοι πρώην Φ.Κ.Α., εκτός Δημοσίου, οι οποίοι έλαβαν τη σύνταξή τους λόγω υπηρεσίας σε θέσεις του ευρύτερου δημοσίου τομέα
(γ) οι συνταξιούχοι του Δημοσίου, βουλευτές και αιρετοί, οι οποίοι υπηρετούσαν ή προσλαμβάνονταν σε θέσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή καταλάμβαναν θέση εξωκοινοβουλευτικού Υπουργού, Αναπληρωτή Υπουργού ή Υφυπουργού και ελάμβαναν σύνταξη ή χορηγία και αποδοχές συγχρόνως, είχαν
(i) είτε πλήρη αναστολή της σύνταξης/χορηγίας τους, προκειμένου ο χρόνος να είναι συντάξιμος,
(ii) είτε συνέχιση της καταβολή της σύνταξης/χορηγίας με περικοπή 70% και ο χρόνος δεν ήταν συντάξιμος. Ειδικά η καταβολή της βουλευτικής σύνταξης ή της χορηγίας αιρετού αναστελλόταν πλήρως, εφόσον οι δικαιούχοι επανεκλέγονταν στα αξιώματα αυτά.
Στις παραπάνω περιπτώσεις, προκειμένου να αξιοποιηθεί ο χρόνος ασφάλισης για την προσαύξηση της σύνταξης, πρέπει να ελέγχονται:
(α) η έναρξη της απασχόλησης πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016,
(β) η συνέχιση αυτής "χωρίς διακοπή" μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016,
(γ) εάν από τις προϊσχύουσες του ν. 4387/2016 διατάξεις προβλεπόταν η αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης από απασχόληση συνταξιούχου (ιδίως για συνταξιούχους του Δημοσίου).
Στην περίπτωση αυτή:
(α), απαγορεύεται η αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης, και άρα ο χρόνος αυτός δεν μπορεί να προσαυξήσει τη σύνταξη με βάση το ν. 4387/2016, εκτός και αν ο συνταξιούχος επιλέξει εκ των υστέρων, να επιστρέψει τα σχετικά ποσά συντάξεων. Αντιθέτως, εάν ο συνταξιούχος είχε επιλέξει την αναστολή καταβολής της σύνταξής του σύμφωνα με το
(β), μπορεί να αξιοποιήσει το χρόνο ασφάλισης για την προσαύξηση της καταβαλλόμενης σύνταξης.
Απασχόληση συνταξιούχου με έναρξη και λήξη της απασχόλησης πριν τις 13.05.2016
Για την κατηγορία αυτή, πρόκειται για πρόσωπα που σε κάθε περίπτωση έχουν συνταξιοδοτηθεί πριν τις 13.05.2016 και το ν. 4387/2016.
Συνταξιούχος από πρώην Φ.Κ.Α.
Εάν πρόκειται για συνταξιούχο πριν τις 13.05.2016, ο οποίος ξεκινά και σταματά την απασχόλησή του (π.χ. ως αιρετός) πριν τις 13.05.2016 και ο οποίος λαμβάνει σύνταξη από ενταχθέντα στον e-Ε.Φ.Κ.Α. πρώην Φ.Κ.Α., τότε δεν υφίσταται περικοπή στη σύνταξη λόγω ταυτόχρονης απασχόλησης (π.χ. ως αιρετός). Για το χρόνο ασφάλισης από την απασχόληση αυτή δεν έχει εφαρμογή ο ν. 4387/2016 για τη χορήγηση προσαύξησης.
Συνταξιούχος από πρώην Δημόσιο ή από πρώην Φ.Κ.Α. λόγω δημόσιας υπηρεσίας
Εάν πρόκειται για συνταξιούχο πριν τις 13.05.2016, ο οποίος ξεκινά και σταματά την απασχόλησή του (π.χ. ως αιρετός) πριν τις 13.05.2016 και ο οποίος λαμβάνει σύνταξη από το πρώην Δημόσιο ή από πρώην Φ.Κ.Α. λόγω δημόσιας υπηρεσίας, τότε είχε εφαρμογή ηο ν. 2592/1998, όπως ισχύει (ν. 4093/2012), δηλαδή υφίστατο η σύνταξη περικοπή κατά 70% και ο χρόνος δεν είναι συντάξιμος, εκτός εάν γινόταν πλήρης αναστολή καταβολής της σύνταξης. Για το χρόνο ασφάλισης από την απασχόληση αυτή δεν έχει εφαρμογή ο ν. 4387/2016 για τη χορήγηση προσαύξησης.
Τονίζεται ότι από 01.01.2017 δεν υφίσταται ζήτημα εφαρμογής του π.δ. 169/2007 περί μη δυνατότητας καταβολής δεύτερης σύνταξης από το δημόσιο ταμείο, καθώς η σύνταξη κανονίζεται και καταβάλλεται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. και όχι από το δημόσιο ταμείο. Επομένως, σε περίπτωση που λαμβάνεται ήδη σύνταξη με βάση το χρόνο ασφάλισης δημοσίου υπαλλήλου, μπορεί να χορηγηθεί δεύτερη ανταποδοτική με βάση τον χρόνο ασφάλισης απασχόλησης συνταξιούχου (π.χ. σε θέση αιρετού) και το αντίθετο.
4. Αξιοποίηση χρόνου ασφάλισης σε πρόσωπα με πρώτη συνταξιοδότηση μέχρι 12.05.2016
Πρόσωπα που συνταξιοδοτήθηκαν με τις διατάξεις πριν το ν. 4387/2016, λαμβάνουν ήδη μία ή περισσότερες συντάξεις, οι οποίες αναπροσαρμόστηκαν με βάση το ν. 4387/2016 και τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις. Τα πρόσωπα αυτά, πέραν των συντάξεων που ήδη λαμβάνουν, οι οποίες δεν επηρεάζονται από τις οδηγίες της παρούσας εγκυκλίου, μπορεί να:
- Έχουν απασχοληθεί ως συνταξιούχοι και έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης μετά τη συνταξιοδότησή τους, ο οποίος επαρκεί για τη θεμελίωση δεύτερου / νέου συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Στην περίπτωση αυτή, ο συνταξιούχος μπορεί:
(α) να αξιοποιήσει το χρόνο ασφάλισης με βάση τα προβλεπόμενα στο κεφάλαιο 4 περί απασχόλησης συνταξιούχου ή
(β) να υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στον e-Ε.Φ.Κ.Α., προκειμένου να λάβει δεύτερη ανταποδοτική σύνταξη με βάση αυτόν τον χρόνο ασφάλισης.
- Έχουν απασχοληθεί ως συνταξιούχοι και έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης μετά τη συνταξιοδότησή τους, ο οποίος ΔΕΝ επαρκεί για τη θεμελίωση δεύτερου / νέου συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Στην περίπτωση αυτή, ο συνταξιούχος μπορεί:
(α) να αξιοποιήσει το χρόνο ασφάλισης με βάση τα προβλεπόμενα στο κεφάλαιο 4 περί απασχόλησης συνταξιούχου ή
(β) να υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στον e-Ε.Φ.Κ.Α., προκειμένου να λάβει δεύτερη ανταποδοτική σύνταξη με βάση το χρόνο ασφάλισης μετά την πρώτη συνταξιοδότησή του, αναγνωρίζοντας επιπλέον πλασματικό χρόνο, εφόσον αυτό προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις και εγκυκλίους περί αναγνώρισης πλασματικών ετών ή δημιουργώντας επιπλέον χρόνο από απασχόληση συνταξιούχου, προκειμένου να θεμελιώσει δικαίωμα.
5. Εφάπαξ δημάρχων
Η εφάπαξ παροχή απονέμεται εφόσον ο ασφαλισμένος έλαβε κύρια σύνταξη λόγω γήρατος ή οριστικής αναπηρίας. Στην περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης σε πρώην ταμεία, κλάδους, τομείς και λογαριασμούς του κλάδου εφάπαξ παροχών του e-ΕΦΚΑ χορηγείται η εφάπαξ παροχή του τελευταίου ταμείου, κλάδου, τομέα και λογαριασμού και όταν βεβαιωθεί ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης, εκδίδεται απόφαση χορήγησης της συμπληρωματικής εφάπαξ παροχής.
Εκκρεμείς αιτήσεις χορήγησης της εφάπαξ παροχής, κρίνονται ως προς τις προϋποθέσεις απονομής βάσει των διατάξεων της παρούσας.
Από την έναρξη ισχύος του παρόντος κάθε άλλη γενική ή ειδική ή καταστατική διάταξη της νομοθεσίας που προβλέπει διαφορετικά από τα οριζόμενα στο παρόν άρθρο καταργείται.
Με βάση τα παραπάνω, η εφάπαξ παροχή χορηγείται με μόνη προϋπόθεση τη συνταξιοδότηση από τον κλάδο κύριας ασφάλισης (λόγω γήρατος ή οριστικώς λόγω αναπηρίας).
Επομένως, δεν κωλύει τη χορήγηση της εφάπαξ παροχής το γεγονός ότι από την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 δεν απονέμεται χορηγία δημάρχου, αλλά ενιαία σύνταξη από τον e-Ε.Φ.Κ.Α., η οποία περιλαμβάνει το χρόνο ασφάλισης αιρετού.
Δεδομένου ότι εντός e-Ε.Φ.Κ.Α. δεν καταβάλλεται πλέον χορηγία δημάρχου, αλλά μία σύνταξη με βάση όλο τον ασφαλιστικό βίο ή περισσότερες ανταποδοτικές συντάξεις, σημειώνεται ότι η εφάπαξ παροχή καταβάλλεται εφόσον έχει απονεμηθεί σύνταξη/συντάξεις από τον e-Ε.Φ.Κ.Α., για την οποία/τις οποίες έχει αξιοποιηθεί ο χρόνος αιρετού.
capital.gr του Δημήτρη Κατσαγάνη
