Το έθιμο με τα τάματα που σημάδεψαν γενιές και γενιές έχει τη δική του ιστορία. Αλλού, ο Άγιος Αντώνιος είναι ο «καθηγητής της ερήμου» και θεμελιωτής του χριστιανικού μοναχισμού. Αλλά στα Σφακιά τον γνωρίζουν αλλιώς.
Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Άγιο Αντώνιος να θεραπεύει τα σωματικά και τα ψυχικά πάθη, απαλλάσσει τους ανθρώπους από αρρώστιες και πόνους. Στον Άγιο Αντώνιο, οι Σφακιανοί συνήθιζαν να κουβαλούν τάματα άλλου τύπου: ψωμιά που είχαν σχήματα ανθρώπων και ανθρωπίνων μελών. Πλέον, πάνε δεκαετίες από τότε που έφερναν και άρτους ζωόσχημους.
Ιεροτελεστία με ζυμαρένια ανθρωπάκια για τον Άγιο Αντώνιο
Τα παλιά χρόνια, κάθε χρόνο στα μισά του Ιανουαρίου, οι Σφακιανοί άναβαν τους φούρνους. Ζύμωναν και φούρνιζαν τα τάματα της χρονιάς. Τα περισσότερα τάματα πλάθονταν σε σχήμα ανθρωπίνου σώματος.
Ωστόσο, πολλές Σφακιανές έπλαθαν κεφάλια και μάτια, πόδια και χέρια, ακόμη και καρδιές. Αν αρρώσταινε κάποιος τον έταζαν στον Άγιο Αντώνιο.
Τάματα ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου
Κάθε πρωί στις 17 Ιανουαρίου, κάτω από δύσκολες συνήθως συνθήκες - συχνά κακοκαιρίες - ο χώρος μπροστά από το τέμπλο μετατρεπόταν σε τόπο εκπλήρωσης του τάματος: δεκάδες ψωμιά ήταν εκεί και περίμεναν τον ιερέα να τα ευλογήσει. Στο τέλος, έκοβαν σε κομμάτια τους ανθρωπόσχημους άρτους και πρόσφεραν στο εκκλησίασμα.
Μάλιστα, διηγούνται και πως μια Σφακιανή είχε τάξει το κεφάλι του παιδιού της που πονούοε. Έτσι, πήγε το τάμα της στον Άγιο Αντώνιο, αλλά πρωτοτύπησε. Μέσα στο ζυμάρι είχε βάλει και μυζήθρα! Το κεφάλι και το μυαλό. Η καινοτομία έγινε αντικείμενο σχολιασμού. Έτσι, κάτι αντίστοιχο δεν ξανάγινε.
iEidiseis.gr
